Inleiding tot de geschiedenis van taxi's in Nederland

Oorsprong en Ontwikkeling

De geschiedenis van taxi's in Nederland begon in het begin van de 20e eeuw, toen auto's steeds toegankelijker werden voor het grote publiek. De eerste taxidiensten ontstonden in grote steden zoals Amsterdam en Rotterdam! Deze diensten begonnen met eenvoudige voertuigen die op straat konden worden aangehouden (hackney carriages), vergelijkbaar met hun tegenhangers in andere Europese landen.

Regulering en Innovatie

In de decennia daarna ontwikkelden zich verschillende vormen van taxisystemen, waaronder particuliere huurvoertuigen die alleen op bestelling werkten. Dit leidde tot een meer gereguleerde industrie waarin vergunningen en regelgeving een cruciale rol speelden bij het waarborgen van veiligheid en eerlijkheid. Innovaties zoals centrale meldkamers en later digitale boekingssystemen zorgden voor een goedkope taxi die efficiënter kon opereren.

Toekomstige Vooruitzichten

In feite betekent dit dat de Nederlandse taximarkt voortdurend evolueert om aan veranderende behoeften te voldoen. Met de komst van ride-sharing platforms is er een nieuwe dynamiek ontstaan, waarbij traditionele taxi's zich moesten aanpassen aan deze moderne concurrentie. Hoewel uitdagingen blijven bestaan, blijft de behoefte aan betrouwbare persoonlijke vervoersdiensten essentieel voor stedelijke mobiliteit in Nederland.

De opkomst van de eerste taxi's in het begin van de 20e eeuw

In het begin van de 20e eeuw maakten de eerste taxi's hun opwachting in Nederland, aangedreven door technologische vooruitgang en een groeiende behoefte aan individueel transport (een spannende tijd voor mobiliteit!).

De allereerste taxi’s verschenen vooral in grote steden zoals Amsterdam en Rotterdam. Deze vroege voertuigen, vaak omgebouwde koetsen met motoren, boden een alternatief voor traditionele paardenkoetsen en werden snel populair onder welgestelde stadsbewoners.

Innovatieve Voertuigen

De voertuigen waren innovatief voor die tijd; ze introduceerden een nieuw concept van vervoer waar passagiers zelf hun bestemming konden kiezen. Dit was anders dan traditioneel openbaar vervoer dat vaste routes volgde.

Regulering en Licenties

Met de introductie van deze nieuwe vervoersvorm ontstond ook de behoefte aan regulering. Gemeentelijke overheden begonnen licenties te verstrekken om ervoor te zorgen dat taxiritten veilig en betrouwbaar waren.

In feite betekent dit dat de komst van taxi's aan het begin van de 20e eeuw niet alleen het stedelijk landschap veranderde, maar ook een basis legde voor toekomstige ontwikkelingen in persoonlijk vervoer.

Wat is taxi

Een taxi, ook wel bekend als een taxicab of simpelweg een cab, is een voertuig dat wordt gehuurd met chauffeur, gebruikt door één passagier of een kleine groep passagiers, vaak voor een rit zonder medepassagiers. Een taxi vervoert passagiers tussen locaties naar hun keuze. Dit verschilt van het openbaar vervoer, waar de ophaal- en afzetlocaties worden bepaald door de dienstverlener en niet door de klanten. Er zijn echter hybride vormen zoals vraagafhankelijk vervoer en deeltaxi's die elementen van zowel bus- als taxidiensten combineren.

Er zijn vier verschillende vormen van taxi's, die in verschillende landen met iets andere termen kunnen worden aangeduid:

Hackney-koetsen: Ook bekend als openbare huur-, aanroep- of straat-taxi's; deze zijn gelicentieerd voor het oppikken van klanten in gemeenschappen.
Privé-huurvoertuigen: Ook bekend als minicabs of privéhuur-taxi's; deze zijn alleen gelicentieerd voor vooraf geboekte ritten.
Taxibussen: Deze komen in vele variaties voor in ontwikkelingslanden onder namen zoals jitneys of jeepneys en opereren op vooraf ingestelde routes met meerdere stops en meerdere onafhankelijke passagiers.
Limousines: Gespecialiseerde voertuigen die alleen op basis van voorafgaande boeking mogen opereren.

Hoewel het type voertuigen en methoden van regulering, verhuur, dispatching en betalingsonderhandelingen aanzienlijk verschillen per land, bestaan er veel gemeenschappelijke kenmerken wereldwijd. Geschillen over de regulering van ridesharing-bedrijven als taxi’s hebben ertoe geleid dat sommige rechtsgebieden nieuwe regelgeving voor deze diensten hebben opgesteld.

De term "taxicab" is samengesteld uit de woorden "taximeter" (van het Duitse woord 'Taxameter' wat belastingmeter betekent) en "cabriolet" (een type paardenkoets). De eerste meters werden geïnstalleerd in Parijse taxi’s op 9 maart 1898.

Historische feiten over taxi

Hier zijn enkele historische feiten over taxi's in het Nederlands:

Hackney Koetsen: De eerste gedocumenteerde openbare hackney koetsdiensten voor verhuur begonnen in Londen in 1605. In 1635 werd de Hackney Carriage Act aangenomen door het Parlement om paardenkoetsen voor verhuur te legaliseren. Een vergelijkbare dienst begon in Parijs in 1637.
Hansoms: De hansom cab, ontworpen door Joseph Hansom in 1834, was een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de oude hackney koetsen. Deze lichte voertuigen waren wendbaar en konden snel door de drukke straten van negentiende-eeuws Londen navigeren.
Moderne Taximeters: De moderne taximeter werd uitgevonden en geperfectioneerd door drie Duitse uitvinders; Wilhelm Friedrich Nedler, Ferdinand Dencker en Friedrich Wilhelm Gustav Bruhn. De Daimler Victoria — 's werelds eerste gemotoriseerde taxi met taximeter — begon zijn diensten in Stuttgart in juni 1897.
Taxicabs tijdens de Eerste Wereldoorlog: Parijse taxi's speelden een memorabele rol tijdens de Slag bij de Marne in september 1914, toen ze soldaten naar het front vervoerden als onderdeel van een strategische militaire operatie die bijdroeg aan de Franse overwinning.
Gele Taxi's van New York: Harry Nathaniel Allen importeerde de eerste benzine-aangedreven New Yorkse taxicabs uit Frankrijk in 1907. Het idee om deze voertuigen geel te schilderen kwam van Albert F. Rockwell's vrouw, om hun zichtbaarheid te maximaliseren.
Elektrische Taxi's: Aan het eind van de 19e eeuw werden elektrische taxi's geïntroduceerd, zoals die ontworpen door Walter Bersey in Londen en Samuel's Electric Carriage and Wagon Company in New York City.

Deze feiten tonen hoe taxi’s zich hebben ontwikkeld vanuit paard-en-wagen diensten tot moderne gemotoriseerde voertuigen wereldwijd verspreid met significantie zowel historisch als cultureel.

Een taxi, ook bekend als een taxicab of simpelweg een cab, is een voertuig met chauffeur dat wordt verhuurd aan een enkele passagier of een kleine groep passagiers, meestal voor een niet-gedeelde rit. Een taxicab vervoert passagiers tussen locaties naar keuze van de klant. Dit verschilt van het openbaar vervoer, waarbij de ophaal- en afzetlocaties worden bepaald door de dienstverlener en niet door de klant, hoewel vraaggestuurd vervoer en gedeelde taxi’s een hybride bus/taxi-model bieden.

Er zijn vier verschillende vormen van taxi’s, die in verschillende landen onder licht afwijkende termen bekend staan:

Hackney carriages, ook wel publieke huurvoertuigen, straat- of hailandt taxi’s genoemd, die een vergunning hebben om overal in de gemeenschap te worden aangehouden.
Particuliere huurvoertuigen, ook bekend als minicabs of private hire taxi’s, die alleen op basis van voorafgaande reservering mogen opereren.
Taxibussen, die in ontwikkelingslanden in vele varianten voorkomen, zoals jitneys of jeepneys, en opereren op vooraf vastgestelde routes met meerdere haltes en meerdere onafhankelijke passagiers.
Limousines, gespecialiseerde voertuigen met een vergunning voor gebruik op basis van voorafgaande reservering.

Hoewel de typen voertuigen en methoden van regulering, verhuur, dispatching en betalingsonderhandeling per land sterk verschillen, zijn er veel gemeenschappelijke kenmerken. Discussies over de regulering van ridesharing-bedrijven als taxi’s hebben ertoe geleid dat sommige rechtsgebieden nieuwe regels voor deze diensten hebben ingevoerd.

Etymologie

Het woord taxicab is een samenstelling die is gevormd als een samentrekking van taximeter en cabriolet. Het woord taximeter is een aanpassing van het Duitse woord Taxameter, dat op zijn beurt een variant is van het oudere Duitse woord Taxanom.

Taxe /ˈtaksə/ is een Duits woord dat "belasting", "tarief" of "schaal van tarieven" betekent.
Het middeleeuws-Latijnse woord taxa betekent eveneens "belasting" of "tarief".
Het woord taxi kan uiteindelijk worden herleid tot het Oudgriekse τάξις (táxis), afgeleid van τάσσω (tássō), wat betekent "in een bepaalde orde plaatsen", zoals bij het opstellen van een geordende slaglinie of het vaststellen van belastingbetalingen.
Het moderne Griekse woord ταξίδι (taxidi), dat "reis" betekent, verwees oorspronkelijk naar een ordelijke militaire mars of campagne.
Meter komt van het Griekse μέτρον (metron), wat "maat" betekent.

Een cabriolet is een type door paarden getrokken koets; het woord is afgeleid van het Franse cabrioler ("springen, huppelen"), afkomstig van het Italiaanse capriolare ("salto maken"), dat op zijn beurt is afgeleid van het Latijnse capreolus ("reebok", "wilde geit"). In de meeste Europese talen heeft dit woord later de betekenis gekregen van een cabriolet-auto.

De taxicabs van Parijs waren op 9 maart 1898 de eerste voertuigen die werden uitgerust met een taxamètre (taximeter). Op 17 oktober 1904 werd de naam gewijzigd naar taximètre.

Harry Nathaniel Allen van The New York Taxicab Company importeerde in 1907 de eerste 600 door benzine aangedreven taxi’s uit Frankrijk naar New York City. Hij leende het woord taxicab van Londen, waar het in het begin van 1907 al in gebruik was.

Een populaire, maar onjuiste theorie stelt dat de voertuigen zijn vernoemd naar Franz von Taxis, afkomstig uit het huis Thurn und Taxis, een 16e-eeuwse postmeester in dienst van Filips van Bourgondië, en zijn neef Johann Baptiste von Taxis, generaal-postmeester van het Heilige Roomse Rijk. Beiden introduceerden snelle en betrouwbare postdiensten (waarbij sommige postroutes ook personen vervoerden) door heel Europa. Hun achternaam is afgeleid van hun 13e-eeuwse voorouder Omodeo Tasso.

Geschiedenis

Hackney carriages

Diensten met door paarden getrokken hackney carriages (huurkoetsen) begonnen te opereren in zowel Parijs als Londen in het begin van de 17e eeuw. De eerste gedocumenteerde openbare hackney coach-dienst voor verhuur werd in Londen in 1605 opgezet.

In 1625 werden koetsen beschikbaar gesteld voor verhuur door herbergiers in Londen.
In 1636 verscheen de eerste taxistandplaats op The Strand bij de Maypole Inn.
In 1635 keurde het Parlement de Hackney Carriage Act goed, waarmee het gebruik van door paarden getrokken huurkoetsen werd gelegaliseerd. Deze koetsen werden verhuurd door herbergiers aan handelaren en bezoekers.
In 1654 werd een verdere "Ordinance for the Regulation of Hackney-Coachmen in London and the places adjacent" aangenomen door het Parlement, wat leidde tot de uitgifte van de eerste officiële hackney carriage-vergunningen in 1662.

Een soortgelijke dienst werd in 1637 in Parijs opgezet door Nicolas Sauvage. Zijn voertuigen stonden bekend als fiacres, vermoedelijk omdat het hoofdkantoor van de koetsen zich tegenover een heiligdom gewijd aan Sint-Fiacre bevond. (De term fiacre wordt in het Frans nog steeds gebruikt om een door paarden getrokken huurvoertuig aan te duiden, terwijl het Duitse woord Fiaker, vooral in Oostenrijk, voor hetzelfde type koets wordt gebruikt.)

Hansoms

De Hansom cab werd in 1834 ontworpen en gepatenteerd door Joseph Hansom, een architect uit York, als een aanzienlijke verbetering van de oude hackney carriages.

Deze twee-wielige voertuigen waren:

Snel en licht genoeg om door één paard te worden getrokken, wat de rit goedkoper maakte dan een reis in een grotere vierwielige koets.
Wendbaar, zodat ze gemakkelijk door het beruchte drukke verkeer van het 19e-eeuwse Londen konden manoeuvreren.
Veilig, dankzij een laag zwaartepunt, waardoor scherpe bochten geen probleem vormden.

Hoewel Hansom's oorspronkelijke ontwerp werd aangepast door John Chapman en anderen om het praktischer te maken, bleef het voertuig bekend als de Hansom cab.

Deze taxi's vervingen al snel de hackney carriages als het voorkeursvoertuig voor verhuur. Ze verspreidden zich snel naar andere steden in het Verenigd Koninkrijk, evenals naar steden in continentaal Europa, met name Parijs, Berlijn en Sint-Petersburg.

Tegen het einde van de 19e eeuw werd de Hansom cab ook geïntroduceerd in steden binnen het Britse Rijk en in de Verenigde Staten, waar ze vooral populair werden in New York City.

De eerste georganiseerde taxi-service in Toronto, genaamd "The City", werd opgericht in 1837 door Thornton Blackburn, een voormalige slaaf wiens ontsnapping na gevangenneming in Detroit leidde tot de Blackburn Riots.

Moderne taxi’s

De moderne taximeter werd uitgevonden en geperfectioneerd door een trio van Duitse uitvinders: Wilhelm Friedrich Nedler, Ferdinand Dencker en Friedrich Wilhelm Gustav Bruhn.

De Daimler Victoria, ’s werelds eerste gemotoriseerde taxi met taximeter, werd in 1897 gebouwd door Gottlieb Daimler en begon in juni 1897 te opereren in Stuttgart.

Benzine-aangedreven taxi’s verschenen:

In Parijs in 1899
In Londen in 1903
In New York in 1907

De New Yorkse taxi’s werden aanvankelijk geïmporteerd uit Frankrijk door Harry N. Allen, eigenaar van de Allen-Kingston Motor Car Company. De productie van deze taxi’s vond later plaats bij Bristol Engineering in Bristol, Connecticut, waar de eerste in de VS gebouwde taxi’s in 1908 werden vervaardigd. Het ontwerp was van Fred E. Moskovics, die eind jaren 1890 bij Daimler had gewerkt.

Albert F. Rockwell, de eigenaar van Bristol Engineering, liet zijn taxi’s geel schilderen op advies van zijn vrouw, om de zichtbaarheid op straat te maximaliseren. Moskovics was een van de oprichters van de eerste Yellow Taxicab Company in New York.

Elektrische taxi’s

Aan het einde van de 19e eeuw verschenen ook elektrische taxi’s. In Londen ontwierp Walter Bersey een vloot van dergelijke taxi’s en introduceerde ze op 19 augustus 1897 in het stadsbeeld.

Ze werden al snel "Hummingbirds" genoemd vanwege het kenmerkende zoemende geluid dat ze maakten.

Regulering en ontwikkeling van de taximarkt in de jaren '50 en '60

Regulering en ontwikkeling in de jaren '50 en '60

In de jaren '50 en '60 onderging de taximarkt in Nederland aanzienlijke veranderingen, zowel qua regulering als qua operationele dynamiek. De overheid begon met het invoeren van strengere regels voor vergunningen en tarieven (een poging om de markt te stabiliseren en eerlijke concurrentie te bevorderen). Dit kwam deels voort uit een groeiende vraag naar taxi's als betrouwbaar alternatief voor het openbaar vervoer, dat in die tijd nog minder ontwikkeld was. In feite betekent dit dat taxi's steeds meer werden gezien als een essentieel onderdeel van stedelijke mobiliteit (!), waardoor er behoefte ontstond aan beter gereguleerde diensten. Tegelijkertijd zagen we ook technologische vooruitgang, zoals verbeterde communicatieapparatuur in taxi's, wat leidde tot efficiëntere dispatching en klantenservice.

Technologische vooruitgang en invloed op de taxidiensten vanaf de jaren '80

Vanaf de jaren '80 heeft technologische vooruitgang een aanzienlijke invloed gehad op de taxidiensten in Nederland. De introductie van digitale communicatie en navigatiesystemen, zoals GPS, veranderde de manier waarop taxi's werden geboekt en bestuurd (!). Klanten konden nu efficiënter ritten aanvragen, wat leidde tot snellere responstijden en verbeterde klanttevredenheid. Daarnaast maakte de opkomst van mobiele telefoons het mogelijk voor chauffeurs om direct met klanten te communiceren, waardoor misverstanden en wachttijden werden verminderd. In feite betekent dit dat technologie niet alleen de operationele efficiëntie verbeterde, maar ook nieuwe mogelijkheden creëerde voor innovatie binnen de sector (bijvoorbeeld het ontstaan van app-gebaseerde taxidiensten).

Concurrentie en innovatie: De impact van ride-sharing platforms in het nieuwe millennium

De opkomst van ride-sharing platforms

In het begin van het nieuwe millennium brachten ride-sharing platforms zoals Uber en Lyft een revolutie teweeg in de taximarkt in Nederland. Deze digitale diensten speelden slim in op de vraag naar flexibele en betaalbare vervoersopties (met name in stedelijke gebieden). Hierdoor ontstond er toenemende druk op traditionele taxibedrijven om zich aan te passen aan deze veranderende markt.

Concurrentie voor traditionele taxi's

Met de komst van ride-sharing platforms werd de concurrentie voor conventionele taxidiensten aanzienlijk feller. Traditionele taxi's, die gebonden waren aan strikte regelgeving en tarieven, zagen hun marktaandeel afnemen. Bovendien moesten ze concurreren met de gebruiksvriendelijkheid en lagere prijzen die ride-sharing apps boden (!).

Innovatie als noodzaak

Om relevant te blijven, werden innovatie en digitalisering essentieel voor traditionele taxibedrijven. Ze introduceerden eigen apps (vergelijkbaar met die van hun nieuwe concurrenten) om boekingen efficiënter te maken. Verder begonnen sommigen samenwerkingen aan te gaan met technologiebedrijven om hun diensten toekomstbestendig te maken.

Nieuwe regelgeving

De overheid moest ook reageren op deze verschuiving door aangepaste regelgeving in te voeren voor zowel traditionele taxi's als nieuwe aanbieders zoals Uber. Dit zorgde ervoor dat er een gelijk speelveld ontstond waarin beide groepen konden opereren zonder oneerlijke voordelen of nadelen.

Om het kort te zeggen: De impact van ride-sharing platforms heeft niet alleen geleid tot meer concurrentie binnen de Nederlandse taximarkt, maar ook innovaties gestimuleerd bij bestaande spelers. Het heeft bovendien beleidsmakers gedwongen na te denken over moderne regulering die recht doet aan zowel traditionele als innovatieve mobiliteitsoplossingen.

Toekomstperspectieven voor taxi's in Nederland

Innovatie en Duurzaamheid

De toekomst van taxi's in Nederland wordt gekenmerkt door innovatie en duurzaamheid. Elektrische voertuigen (EV's) zijn steeds meer in opkomst binnen de taxibranche, mede dankzij overheidsstimulansen voor schone energie. Dit betekent dat taxibedrijven moeten investeren in laadinfrastructuur en hun wagenpark moeten transformeren om concurrerend te blijven (!). Daarnaast biedt de ontwikkeling van autonome voertuigen nieuwe mogelijkheden voor efficiënter vervoer zonder menselijke chauffeurs. In feite betekent dit dat de traditionele rol van de taxichauffeur kan veranderen, waarbij technologie een grotere rol speelt in het verbeteren van klantenservice en efficiëntie. Het gebruik van apps voor het boeken, volgen en betalen van ritten blijft groeien, wat gemak biedt voor zowel passagiers als bestuurders (zonder de noodzaak voor contant geld).

Frequently Asked Questions

Wat is de oorsprong van taxi's in Nederland?

De eerste taxi's verschenen in Nederland aan het begin van de 20e eeuw, met paard-en-wagen als voorloper. Rond 1905 begonnen de eerste gemotoriseerde taxi's op te duiken, voornamelijk in grote steden zoals Amsterdam en Rotterdam.

Hoe heeft de taxiwetgeving zich ontwikkeld in Nederland?

In Nederland werd het taxivervoer aanvankelijk gereguleerd door lokale overheden. In 2000 werd de Wet personenvervoer ingevoerd, die zorgde voor liberalisering van de markt. Dit leidde tot meer concurrentie maar ook tot uitdagingen op het gebied van kwaliteit en veiligheid.

Welke invloed hebben technologie en innovatie gehad op de Nederlandse taximarkt?

Technologie heeft een grote impact gehad op de taximarkt in Nederland, vooral met de introductie van apps zoals Uber en Taxify. Deze platforms hebben gezorgd voor meer gemak voor klanten maar brachten ook uitdagingen met zich mee voor traditionele taxibedrijven.

Hoe ziet de toekomst van taxi's er uit in Nederland?

De toekomst van taxi's in Nederland zal waarschijnlijk gekenmerkt worden door verdere technologische innovaties zoals elektrische voertuigen en autonome auto's. Duurzaamheid en efficiëntie zullen daarbij belangrijke drijfveren zijn.

Bron en.wikipedia.org/wiki/Taxi